Binaların ısıtma ve soğutma tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürlerle mekanik tesisatı oluşturan boruların, tankların, depoların, klima kanallarının, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılmasına “tesisat yalıtımı” denir.
Tesisat Yalıtımı
Tesisat Yalıtımı Nedir?
Bir binanın ısıtılması veya soğutulması için harcanan enerjinin azaltılmasında mekanik tesisat yalıtımının önemi gözardı edilemeyecek kadar büyüktür.
Özellikle binaların ısıtma ve soğutma tesisatlarının, ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek olmayan mahallerden geçen bölümleri ve bu bölümlerdeki vana ve armatürler yalıtıldıkları takdirde sağlanacak enerji tasarrufu önemli boyutlardadır. Bu yüzden mekanik tesisatı oluşturan boruların, tankların, depoların, klima kanallarının, vanaların ve armatürlerin, içinden geçen akışkanın sıcak veya soğuk oluşuna göre uygun özelliklere sahip ve uygun kalınlıktaki yalıtım malzemeleri ile yalıtılmaları gerekmektedir.
Enerji verimliliği için binadaki ısıtma, soğutma veya sıcak su tesisatlarına mutlaka ısı yalıtımı yapılması gereklidir. Tesisat yalıtımında kullanılabilecek çeşitli tesisat yalıtımı malzemeleri bulunmaktadır. Ayrıca verimli ısıtma soğutma sistemleri tercih edilmeli ve otomatik kontrol teknolojilerinden faydalanılmalıdır.
Tesisatta ısı yalıtımı ; en genel olarak sıcak hatlarda ısı kaybını soğuk hatlarda ısı kazancını önlemek için alınması gereken tedbirler olarak ifade edilebilir. Tesisat yalıtımı ile enerji kayıp ve kazançlarının yanı sıra hattı oluşturan boruların yoğuşma sebebiyle korozyona uğraması önlenir.
Tesisatlarda yoğuşma ile ilgili standartlar
Tesisatlarda Yoğuşma :
Isı yalıtımı yapılmaz veya yetersiz yapılırsa tesisatların yüzeyinde yoğuşma meydana gelir.
Isı yalıtım malzemesinin buhar difüzyon direnç katsayısının yetersiz olması durumunda önlem alınmaz ise yalıtım malzemesinin içinde olur.
Bununla ilgili standartlar aşağıdaki gibidir ;
Camyünü | prEN 14303 |
Taşyünü | prEN 14303 |
Elastomerik Kauçuk (FEF) | prEN 14304 |
Cam Köpüğü (CG) | prEN 14305 |
Kalsiyum Silikat (CS) | prEN 14306 |
Ekstrüde Polistiren (XPS) | prEN 14307 |
Poliüretan (PUR/ PIR) | prEN 14308 |
Ekspande Polistiren (EPS) | prEN 14309 |
Polietilen Köpük (PEF) | prEN 14313 |
Fenolik Köpük | prEN 14314 |
Tesisat yalıtım malzemeleri özellikleri
Temel Özellikler
Enerji kazanımı, sıcak veya soğuk olan yüzeyin büyüklüğünde, yalıtılacak olan yüzey ile ortam sıcaklıkları arasındaki farka ve ısı yalıtım malzemesinin özelliklerine bağlıdır. Bu yüzden kullanılacak olan yalıtım malzemesinin özelliklerini ve nerelerde kullanılacağını iyi analiz edebilmek gereklidir.
Bir mekanik tesisatın yalıtım malzemesinde aranması gereken özellikler aşağıdaki gibidir ;
* Isı iletkenlik katsayısı (λ)
* Buhar difüzyon direnç katsayısı (µ)
* Yangına dayanıklılık
*Uygulama rahatlığı
*Korozyon riskinin az oluşu
*Ekonomiklik
*Dayanım sıcaklığı
*Malzemenin yangın esnasında çıkardığı zehirli gaz miktarı
*Duman yoğunluğu
Tesisatlara göre ürün seçimi nasıl yapılır?
Seramik Yünü | 1800 °C |
Taşyünü | 750°C |
Cam Köpüğü | 430°C |
Poliüretan Köpük | 110°C |
Kauçuk Köpüğü | 110°C |
Polietilen Köpük | 95°C |
Expande Polistiren | 80°C |
Extrüde Polistiren | 80°C |
Bütün bu özellikler yaratılacak olan tesisatın soğuk, ılık veya sıcak oluşuna göre önem kazanmaktadır.
Piyasada bulunan yalıtım malzemelerinin maksimum dayanım sıcaklıklarına göre isimleri yukarıdaki tabloda yer almaktadır.
Binalardaki mekanik tesisat içinden geçen akışkanın sıcaklığına göre 3 ana gruba ayrılmaktadır.
Bu gruplar aşağıdaki gibidir.
Soğuk Hatlar | Ilık Hatlar | Sıcak Hatlar |
< 10 °C Polietilen Kauçuk Köpüğü |
10-95°C Polietilen Kauçuk Köpüğü *Camyünü (Ilık hatlarda mevcut akışkan sıcaklığının, ortam sıcaklığından daha düşük olması durumunda kullanılan camyünü ile yalıtım malzemesinin yüzeyine alüminyum folyo veya buhar kesici bir malzeme ile sürekli olarak kaplanmalıdır. |
>100 °C Camyünü Taşyünü Seramik Yünü |
1) Isıtma Tesisatının Yalıtımı
Binaların ısıtma tesisatı ılık hatlar sınıfına girmekte olup ısıtma tesisatlarında kullanılan ısı yalıtım malzemeleri polietilen köpük, elastomerik kauçuk köpüğü ve camyünüdür.
2) Soğutma Tesisatının Yalıtımı
Soğuk tesisatlarda açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar kesici bir malzeme ile kaplanması gerekir. Kapalı gözenekli malzemelerde ilave bir kaplamaya gerek yoktur. Yoğuşma ve korozyon oluşumu gibi yalıtımın kalitesini düşüren ve istenmeyen durumların oluşmasına engel olabilmek için yalıtım malzemesinin su buharı difüzyon direnç katsayısının (µ) yeterince yüksek olmasına , uygun yalıtım kalınlığı seçilmesi ve doğru uygulama detayı seçilmesine dikkat edilmelidir. Soğutma tesisatında yalıtım uygulamalarında malzemelerin bindirme aralıklarında sızdırmazlık mutlaka sağlanmalıdır. Bunun için kendinden yapışkanlı buhar kesici bantlar kullanılmalıdır.
Bazı yalıtım malzemelerinin su buharı difüzyon direnç katsayıları aşağıdaki gibidir.
Hava | 1.0 |
Camyünü | 1.1 |
Poliüretan Köpük | 50-100 |
Polietilen Köpük | 3000-7000 |
Kauçuk Köpüğü | 3000-7000 |
Metal | Geçirmez |
3) Vanaların ve Armatürlerin Yalıtımı
Bir vanayı yalıtmamanın aynı çaplı borudan yaklaşık 3-4 m’yi yalıtmamakla aynı olduğu ve bu vanadan olan ısı kaybının 3-4 m borunun ısı kaybına eş değer olduğu gözden kaçırılmamalıdır.
Vana ve diğer armatürlerin yalıtımları şimdiye kadar galvaniz sacdan kutu yapılarak bunların içerisine camyünü ya da taşyünü doldurularak yapılmaktaydı.
Fakat bu yöntem vananın bakımını zorlaştırdığı gibi herhangi bir sızıntı durumunda yalıtım malzemesinin özelliğini bozmaktaydı. Günümüzde vana yalıtımları için demonte edilebilen yalıtım ceketleri imal edilmektedir. Vana ceketleri, sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde olan ısı kaybını, soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacı ile kullanılmaktadır.
4) Mekanik Tesisat Sisteminin İyileştirilmesi
Mevcut binalarda çatı ve duvarlara ısı yalıtımı yapılması ve pencere sistemlerinin iyileştirilmesi ile mekanik tesisatta yapılan ısı yalıtımı sonucu binanın kışın ısı kaybı , yazın ise kazancı azalacaktır.
Bu ısı kaybı/kazancındaki azalmanın binada tüketilen yakıt miktarlarında bir tasarruf sağlayabilmesi için ısıtma sistemi tarafından algılanabilmesi gereklidir.
Bu nedenle bu binalarda varolan mekanik ısıtma ve soğutma sistemlerinin iyileştirilmesi şarttır. Bu iyileştirme aşağıdaki maddelerin uygulanmasıyla yapılır.
-Gaz ve sıvı yakıt yakan kazanlarda işletme döneminde yılda en az iki kez baca gazı analizi yaptırılarak, kazanbrülör ayarlarına müdahele edilmeli, sistem performansı kontrol altında tutulmalı, büyük tesislerde söz konusu kontrol periyodik ve daha sık yapılmalı, kazan-brülör sisteminin kontrolü mutlaka yapılmalıdır.
– Katı yakıt yakan kazanların ön duman kapakları, arka duman sandığı bağlantıları ile patlama kapağının amyant fitillerle basit olarak contalanması suretiyle hava sızdırmaz hale getirilmesinin yanma verimine olumlu etkisi vardır.
-Katı, sıvı veya gaz kullanılan tüm kazanlarda baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için baca gazı termometresi kullanılmalıdır.
-Merkezi ısıtma tesislerinin dış hava kompanzasyonu otomatik kontrol sistemleriyle, bireysel ısıtma sistemlerinin de oda termostatları veya termostatik radyatör muslukları ile donatılmaları gereklidir. Merkezi ısıtma veya klima sistemlerinde ısı geri kazanımı sağlayacak tebdirler alınmalıdır.